Zachowania złożone jako podstawa karnoprawnego wartościowania a granice powagi rzeczy osądzonej

Wprowadzenie do dyskusji: mgr Adam Wojtaszczyk
Data: 18 marca 2011

Punktem wyjścia wystąpienia było ustalenie przedmiotu prawnokarnego wartościowania. W tej perspektywie w szczególności chodziło o określenie, jak należy rozumieć pojęcia „czynu”, „zachowania”, „zachowania zbiorowego” i „czynu zabronionego” w kontekście ich ontologicznego i normatywnego charakteru. Na tle zarysowanego przedmiotu prawnokarnego wartościowania (zachowań złożonych) została przedstawiona ewolucja orzecznictwa sądowego w kwestii pojmowania istoty przestępstwa ciągłego i zakresu granic powagi rzeczy osądzonej związanych ze stosowaniem tej instytucji na gruncie ustaw karnych z 1932 r., 1969 r. i 1997 r. Powyższe rozważania zostały także uzupełnione o prezentację stanowiska orzecznictwa w stosunku do innych przypadków wielokrotnego czy też powtarzalnego zachowania sprawczego (głównie w postaci tzw. przestępstw zbiorowych). Szczegółowej i częściowo krytycznej analizie została poddana uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2007 r. (I KZP 15/07) w perspektywie zarysowanych w niej granic powagi rzeczy osądzonej i uzależnienia ich zakresu od charakteru dokonanego przez sąd rozstrzygnięcia procesowego. Konkluzją wystąpienia było stwierdzenie, że zakres powagi rzeczy osądzonej powinien każdorazowo pokrywać się z przedmiotem prawnokarnego wartościowania opisanym w skardze oskarżyciela, jako że tak określony przedmiot procesu stanowi faktyczną podstawę każdorazowego rozstrzygnięcia sądu, a więc stanowi wycinek rzeczywistości, co do którego odnosi się orzeczenie. Dlatego charakter prawny owego orzeczenia jest w tym przypadku kwestią drugorzędną i nie ma wpływu na ustalenie zakresu powagi rzeczy osądzonej, który wynika jedynie z faktycznych ram zdarzenia historycznego ocenianego w konkretnej sprawie przez sąd.