Wypadek mniejszej wagi – kilka uwag na temat charakteru instytucji

Autor: Ewa Plebanek
Data publikacji: 21 stycznia 2011
Pozycja w wydaniu internetowym: 5/2011

Streszczenie: Przyjęcie założenia o poprawności koncepcji przedmiotowo-podmiotowej oraz wprowadzenie do ustawy karnej enumeratywnego wyliczenia okoliczności mających wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu podważa twierdzenie o godzeniu wypadku mniejszej wagi jako znamienia typu w zasadę nullum crimen sine lege. Jeśli uznać wypadek mniejszej wagi za okoliczność mającą znaczenie jedynie dla wymiaru kary, to sens istnienia tego rodzaju zapisów należy uznać za wątpliwy w systemie prawnym, w którym wymiar kary opiera się między innymi na ocenie stopnia społecznej szkodliwości. Takie okoliczności, jak np. obniżony poziom rozwoju umysłowego, anormalna sytuacja motywacyjna czy dojrzałość sprawcy nie powinny mieć wpływu na ocenę, czy dany czyn realizuje znamiona wypadku mniejszej wagi, są zaś istotne dla wyznaczenia stopnia winy i – co za tym idzie – wymiaru kary. Ujęcie wypadku mniejszej wagi jako znamienia typu uprzywilejowanego implikuje przyjęcie koncepcji przedmiotowo-podmiotowej i powoduje, że te same okoliczności, wpływają na inne aspekty ustalania odpowiedzialności karnej, co nie rodzi niepotrzebnej konkurencji, nie tworzy niepotrzebnego przepisu „wprowadzającego” uregulowania, które już istnieją lecz pomaga ocenić ową odpowiedzialność w sposób możliwie najbardziej precyzyjny. Wypadki mniejszej wagi odnoszące się do danego typu podstawowego mogą mieć zupełnie inną wagę i charakterystykę, niż wypadki mniejszej wagi odnoszące się do innego typu podstawowego, chociażby obydwa wyjściowe typy podstawowe miały podobny stopień ciężkości.