Zastępcze macierzyństwo a prawo karne – ocena obecnego stanu prawnego

Autor: Wojciech Górowski
Data publikacji: 22 lutego 2011
Pozycja w wydaniu internetowym: 13/2011

Streszczenie: Zastępcze macierzyństwo występuje w Polsce. Jest zjawiskiem o bardzo złożonym charakterze i nie jest wprost uregulowane w żadnej dziedzinie prawa. Powoduje to poważne wątpliwości co do możliwości penalizacji zachowań podjętych w jego ramach. Nie są karalne zachowania podejmowane w ramach praktyki zastępczego macierzyństwa polegające na stworzeniu embrionu poza organizmem surogatki i jego transferem. Zmiana kodeksu karnego poprzez wprowadzenie definicji handlu ludźmi oraz przeniesienie typu handlu ludźmi do rozdziału przestępstw przeciwko wolności powoduje, że nie można uznawać zachowania polegającego na przekazaniu urodzonego dziecka rodzicom socjologicznym za handel ludźmi. Podobnie niekaralne są wszelkie czynności przygotowawcze, np. zawarcie umowy o zastępcze macierzyństwo. Co do zasady nie stanowią karalnej nielegalnej adopcji (art. 211a k.k.) zachowania podejmowane w ramach zastępczego macierzyństwa. Nie jest jasny dogmatyczny charakter klauzuli dobra dziecka wyrażonej w art 114 k.r.o. W zależności od przyjętych założeń można ją uznać za klauzulę ograniczającą karalność lub bezprawność. Karalne mogę być tylko te zachowania, które są podejmowane sprzecznie z dobrem dziecka.