Autorzy: Adrian Duda, Agnieszka Wąglorz
Data publikacji: 9 marca 2016
Pozycja w wydaniu internetowym: 2/2016

Artykuł porusza tematykę prezydenckiego prawa łaski. Autorzy rozważają, czy treścią prawa łaski jest kompetencja do zastosowania abolicji indywidualnej. W celu odpowiedzi na to pytanie, zostaje przeprowadzona wykładnia art. 139 Konstytucji RP. Najwięcej uwagi poświęcono wykładni systemowej, w szczególności zgodności normy zezwalającej na wydanie aktu abolicji indywidualnej z innymi przepisami Konstytucji. Autorzy dochodzą do konkluzji, iż aktu abolicji indywidualnej nie dałoby się pogodzić z zasadą trójpodziału władzy, prawem do sądu oraz domniemaniem niewinności. Z tego powodu, mimo niejednoznacznego brzmienia przepisu, autorzy odrzucają możliwość wydania postanowienia sprowadzającego się do aktu abolicji indywidualnej.

Autor: Marek Jakubiec
Data publikacji: 3 marca 2016
Pozycja w wydaniu internetowym: 1/2016

Artykuł dotyczy interpretacji znamion nowego typu czynu zabronionego, opisanego art. 191 § 1a Kodeksu karnego, który wszedł w życie 7 stycznia 2016 r. W pierwszej kolejności zwrócono uwagę na brak określenia charakteru korzystania z lokalu, przez co, zgodnie z literalną i systemową wykładnią przepisu, ochronę prawnokarną uzyskują również osoby zajmujące lokal niezgodnie z prawem. Zwrócono uwagę na niedoskonały sposób językowej ekspresji woli ustawodawcy. Wskazano również na kontrowersyjne rozszerzenie penalizacji, poprzez użycie w treści przepisu alternatywy: „uporczywie lub w sposób istotnie utrudniający”. Noweli zarzucić można także jej nieskuteczność względem eksmisji bez wyroku sądowego, gdy odpada przesłanka „zajmowania lokalu” – w sytuacji faktycznie skutecznego pozbawienia posiadania lokalu regulacja ta nie będzie mogła znaleźć zastosowania.

Autor: Marek Sławiński
Data publikacji: 30 września 2015
Pozycja w wydaniu internetowym: 8/2015

Przedmiotem opracowania jest analiza znamion przedmiotowych i podmiotowych dwóch typów czynu zabronionego: art. 233 § 6 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k. oraz art. 14 ustawy antykorupcyjnej (ustawa z dn. 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne). Penalizacja przewidziana przez oba te przepisy odnosi się do przypadków nieprawidłowej realizacji obowiązku złożenia prawdziwego oświadczenia majątkowego, który ciąży na osobach pełniących funkcje publiczne. Pomimo tożsamości dobra chronionego przez oba przepisy i tożsamej funkcji, jaką spełniają, zostały one sformułowane w sposób odmienny. W artykule podjęto próbę wykładni znamion obu wskazanych typów czynu zabronionego, zwracając uwagę przede wszystkim na występujące w ich konstrukcji różnice. W konsekwencji przyjęto, że ze względu na kształt znamion przedmiotowych, art. 233 § 6 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k. penalizuje szerszą kategorię zachowań niż art. 14 ustawy antykorupcyjnej.

Autor: Ewa Grzęda
Data publikacji: 28 września 2015
Pozycja w wydaniu internetowym: 7/2015

Niniejszy artykuł dotyczy szczególnej podstawy stosowania tymczasowego aresztowania, jaką jest surowa kara grożąca oskarżonemu (art. 258 § 2 k.p.k.). Analizie zostały poddane obowiązujące przepisy, ze szczególnym uwzględnieniem uchwały Sądu Najwyższego, I KZP 18/11, która w sposób jednoznaczny przyznała tejże podstawie samodzielny charakter. Autorka poddaje krytycznej ocenie szeroko zaaprobowane stanowisko, jakoby okoliczności wskazane w art. 249 § 1, 257 § 1 k.p.k. oraz negatywne przesłanki zawarte w art. 259 § 1 i 2 k.p.k. stanowiły immanentną część regulacji zawartej w art. 258 § 2 k.p.k. Jednocześnie autorka formułuje krytyczne uwagi pod adresem samej instytucji zagrożenia surową karą jako podstawy stosowania tymczasowego aresztowania w kształcie nadanym przez polskie prawo. Artykuł zmierza do uwypuklenia aspektów, które są sporne w obecnym stanie prawnym, ale pozostają kontrowersyjne również w procedurze karnej po 1 lipca 2015 r. na gruncie ustawy nowelizującej Kodeks postępowania karnego.

Autor: Anna Marcinkowska
Data publikacji: 10 września 2015
Pozycja w wydaniu internetowym: 6/2015

Komentowane orzeczenie dotyczy tzw. kryteriów przypisania skutku w prawie karnym. W omawianym postanowieniu Sąd Najwyższy stwierdził: „Jeżeli oceniane działanie sprawcy uruchamiające dany przebieg kauzalny łączyło się ze sprowadzeniem bardzo znacznego ryzyka naruszenia dobra prawnego i stanowiło naruszenie w sposób rażący reguły postępowania z tym dobrem, to ewentualne późniejsze zaniechanie przez osobę będącą gwarantem nienastąpienia skutku działań, które miały przerwać uruchomiony przebieg przyczynowy i odwrócić zagrożenie dla dobra prawnego, nie zwolni z odpowiedzialności za skutek osoby, która ten przebieg uruchomiła, ani też nie zmniejszy jej winy. Przy czym odpowiedzialność takiej osoby za skutek nie zwalnia od odpowiedzialności także gwaranta, który nie wykonał ciążącego na nim obowiązku”.

Autor: Jakub Bojke, Michał Wantoła
Data publikacji: 01 września 2015
Pozycja w wydaniu internetowym: 5/2015

Tekst porusza kwestię wyłączenia odpowiedzialności karnej kobiety ciężarnej za udział w procederze aborcji na gruncie obecnie obowiązującego stanu prawnego. Oprócz uzasadnienia braku odpowiedzialności matki za samodzielne przerwanie ciąży, analiza dotyczy ewentualnej możliwości pociągnięcia jej do odpowiedzialności karnej za podżeganie lub pomocnictwo do przerwania jej ciąży przez inną osobę. Na tym tyle zaprezentowany został postulat uregulowania klauzuli wyłączającej odpowiedzialność karną w sposób odmienny niż w art. 157a § 3 k.k. Odrębnym zagadnieniem podniesionym w tekście jest ocena prawna udziału ojca dziecka poczętego w przerwaniu ciąży.

Autor: Włodzimierz Wróbel
Data publikacji: 04 lipca 2015
Pozycja w wydaniu internetowym: 4/2015

W tekście odniesiono się do problemów i pytań podniesionych w czasie IV Krakowskiego Forum Karnistycznego (Kraków, 30 VI 2015 r.). Obejmuje on w szczególności próbę odpowiedzi na pytanie, czy i w jakim zakresie Kodeks karny w brzmieniu sprzed nowelizacji może być ustawą względniejszą, analizę zakresu zastosowania art. 4 § 1 k.k. i art. 19 ust. 2 ustawy nowelizacyjnej (modyfikacja prawomocnie orzeczonej kary łącznej, orzekanie kary łącznej na nowych zasadach w przypadku zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności po 1 lipca 2015 r.), zagadnienie stosowania art. 4 § 1 k.k. do zmian w art. 152 k.k.w., możliwości zamiany po 1 lipca 2015 r. kary zastępczej pozbawienia wolności na dozór elektroniczny, zwrotu sprawy do postępowania przygotowawczego, powództwa adhezyjnego, sprzeciwu pokrzywdzonego w przypadku wniosków prokuratora określonych w art. 335 k.p.k. złożonych przed 1 lipca 2015 r., terminów zatarcia skazania oraz przedawnienia wykonania kary w przypadku zastosowania art. 2a k.w., braku podstaw do modyfikowania na podstawie tego przepisu kar orzeczonych z warunkowym zawieszeniem ich wykonania czy okresów próby, a także rozumienia użytego w art. 2a k.w. terminu „ustawa nowa”.

Autor: Mikołaj Małecki
Data publikacji: 18 kwietnia 2015
Pozycja w wydaniu internetowym: 3/2015

Nowelizacja art. 28 § 1 k.k. jest jedną z najistotniejszych zmian w obrębie przepisów części ogólnej Kodeksu karnego, odnoszących się do szeroko rozumianej nauki o przestępstwie. Wprowadzenie do ustawy karnej nowej treści art. 28 § 1 k.k. pozwala przezwyciężyć pojęciowe i teoretyczne trudności związane z opisem relacji poszczególnych aspektów struktury przestępstwa, szczególnie aspektu karalności oraz zawinienia. Prace legislacyjne poprzedzające wejście w życie komentowanej ustawy ujawniły trudności w prawidłowym ujmowaniu różnic zachodzących między nieumyślnością, czynem zabronionym popełnionym nieumyślnie i przestępstwem nieumyślnym. Art. 28 § 1 k.k. w wersji ostatecznie uchwalonej przez parlament czyni zadość trafnym twierdzeniom na temat usprawiedliwionego błędu co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego pod groźbą kary, formułowanym w polskiej nauce prawa karnego. Znowelizowany art. 28 § 1 k.k. pełni nie tylko samoistną funkcję normatywną, lecz także de lege lata ważną rolę interpretacyjną jako punkt odniesienia dla dogmatycznej analizy innych przepisów ustawy karnej. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 28 § 1 k.k.: „Nie popełnia przestępstwa, kto pozostaje w usprawiedliwionym błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego”. Sprawca działający w usprawiedliwionym błędzie co do znamienia popełnia nieumyślnie czyn zabroniony, lecz nie można mu za to przypisać winy i z tego powodu nie popełnia on przestępstwa.

Autor: Marek Sławiński
Data publikacji: 13 kwietnia 2015
Pozycja w wydaniu internetowym: 2/2015

Artykuł porusza kilka wybranych zagadnień dotyczących przepisów penalizujących składanie fałszywych oświadczeń majątkowych przez osoby pełniące funkcje publiczne. Rozważania koncentrują się przede wszystkim wokół płaszczyzny bezprawności tych przepisów oraz chronionego przez nie dobra prawnego. Bliższej analizie poddane zostały regulacje przewidujące obowiązek składania takich oświadczeń oraz przewidywane w aktualnym stanie prawnym sposoby sankcjonowania jego naruszeń w tym te, przewidywane przez prawo karne. Autor odnosi się także do niektórych rozwiązań planowanych w projekcie ustawy o oświadczeniach majątkowych składanych przez osoby pełniące funkcje publiczne.

Autorzy: Agnieszka Barczak-Oplustil, Włodzimierz Wróbel
Data publikacji: 13 kwietnia 2015
Pozycja w wydaniu internetowym: 1/2015

W artykule zostały sformułowane m.in. następujące tezy:
1) Rozdział IX k.k. w brzmieniu po nowelizacji Kodeksu karnego ustawą z 20 lutego 2015 r. nigdy nie znajdzie zastosowania (w zakresie kary łącznej) nawet w przypadku orzekania po 1 lipca 2015 r., jeżeli miałoby dojść do wydania wyroku łącznego wyłącznie w zakresie kar orzeczonych prawomocnie przed 1 lipca 2015 r. Z istoty rzeczy kary te muszą dotyczyć przestępstw popełnionych przed tą datą.
2) Jeżeli choć jedna z kar, których łączenie jest rozważane, została orzeczona po 30 czerwca 2015 r., zastosowanie mogą mieć przepisy o karze łącznej w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, jak również przepisy dotyczące kary łącznej w dotychczasowym brzmieniu, o ile będą względniejsze dla sprawcy. W takim wypadku sąd dokonuje wyboru reżimu prawnego na podstawie art. 4 § 1 k.k.
3) Stosowanie poprzednio obowiązujących przepisów o karze łącznej (a więc w brzmieniu sprzed 1 lipca 2015 r.) wykluczone jest dopiero wówczas, gdy wszystkie przestępstwa, za które orzeczono kary podlegające łączeniu, zostały popełnione po 30 czerwca 2015 r.
4) W przypadku, gdy po 30 czerwca 2015 r. dojdzie do zarządzenia wykonania kary orzeczonej za przestępstwo popełnione przed tym dniem, maksymalną granicę kary łącznej orzekanej na podstawie znowelizowanych regulacji rozdziału IX k.k. powinno się wyznaczyć z uwzględnieniem przelicznika, o którym mowa w art. 89 § 1b k.k. zastosowanego do podlegającej łączeniu kary orzeczonej pierwotnie z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.